In een bespreking met het Rekenhof over de fietspaden in Vlaanderen benadrukte Vlaams minister Lydia Peeters, in de Commissie Mobiliteit en Openbare Werken, de geleverde inspanningen op vlak van fiets. Volgens de minister is de focus van het Rekenhof op het Bovenlokaal Functioneel Fietsroutenetwerk (BFF) veel te eng genomen: “Vlaanderen doet zoveel meer dan louter investeren in het BFF, een fietsroutenetwerk dat gelanceerd is in 1999. Deze legislatuur werd er dubbel zoveel geïnvesteerd in de fiets als vorige legislatuur, meer dan 1,4 miljard euro. Zo werd er van 2019 tot en met 2023 budget vastgelegd voor meer dan 1.600 km aan nieuwe en vernieuwde fietspaden. Volgens een rapport van het Rekenhof uit 2017 wordt er jaarlijks maar 75 km aan fietsinfrastructuur van het BFF aangelegd, maar deze legislatuur was dat gemiddeld 400 km. Daarnaast ondersteunt Vlaanderen ook de provincies en de lokale besturen in hun fietsambitie, onder meer met het Fietsfonds en Kopenhagenfonds, waarin heel wat extra middelen werden gepompt. Deze inspanningen zijn nodig om de fietsers de nodige veiligheid en comfort te bieden en daarvoor zijn alle fietspaden belangrijk, niet alleen de fietspaden binnen het BFF. Bovendien hebben fietsers er geen boodschap aan op welk netwerk een fietspad ligt, het moet gewoon comfortabel en veilig zijn.”

Vlaanderen zet in op een toekomstgericht fietsbeleid en een gedragswijziging richting duurzame vervoermiddelen. Dat gebeurt in nauw overleg met het middenveld, de vervoerregio’s, de lokale besturen en provincies. Het doel van de nieuwe Vlaamse Fietsambitie is dat de Vlaming in 2040 spontaan kiest voor de fiets en vlot schakelt tussen andere duurzame vervoermiddelen, zoals (elektrische) deelsystemen of het openbaar vervoer. Vlaanderen is koploper op het vlak van fietsbeleid en zet tijdens het Belgisch EU-voorzitterschap het fietsthema ook op de Europese agenda. Zo werd recent nog de Europese Fietsverklaring ondertekend.

Investeringen leveren 1.600 km fietspaden op

Om het fietsgebruik te stimuleren heeft het investeringsritme voor fiets een serieuze boost gekregen onder Vlaams minister Peeters. Waar er vorige legislatuur (2014 – 2019) bijna 680 miljoen euro geïnvesteerd werd, investeerde de minister deze legislatuur meer dan 1,4 miljard euro. Met dat budget zal er meer dan 1.600 km aan fietspaden worden vernieuwd of aangelegd. Afgelopen jaren werd er een recordaantal aan projecten aanbesteed van fietspaden en -snelwegen tot fietsbruggen en -tunnels en schoolroutes langs gewest- en gemeentewegen.

“Dat het Rekenhof zich focust op het BFF is jammer want er is zoveel meer fietsinfrastructuur die er evenzeer toe doet. AWV alleen al beheert meer dan 7.000 km fietspaden langs gewestwegen. We investeren ook in ongeveer 2.000 km aan jaagpaden die in het beheer van De Vlaamse Waterweg nv zijn en op veel plaatsen fungeren als fietssnelwegen. Ook in het kader van de Oosterweelwerken en de werken aan de Ring rond Brussel wordt er heel wat bijkomende fietsinfrastructuur aangelegd”, zegt minister Peeters.

Minister Peeters trok ook het budget van het Fietsfonds voor de provincies en de lokale besturen op met 50%. Daarnaast kunnen zij rekenen op het Kopenhagenfonds, goed voor meer dan 2.000 km aan ingediende projecten.

Positieve evolutie van fietsrapport

De investeringen lonen ook op het terrein, dat toont het meest recente fietsrapport van het Agentschap Wegen en Verkeer aan. In vergelijking met het vorige rapport (2021) is het aandeel fietspaden dat wat comfort betreft ‘uitstekend’ en ‘behoorlijk’ scoren in Vlaanderen gestegen met 3,3%. In totaal gaat het om bijna 64% van de fietspaden. Uit een recent onderzoek van Fietsberaad Vlaanderen blijkt ook dat fietsen in de afgelopen jaren 40% veiliger werd.

“We werken hard op het terrein en de realisaties worden duidelijk zichtbaar in Vlaanderen. De kwaliteit van de fietspaden neemt toe en met de lopende en toekomstige fietsprojecten, zal deze alleen nog maar verder stijgen. Kwaliteitsvolle infrastructuur is een basisvereiste voor veilig fietsverkeer en daarom moeten we ernaar streven om het huidige investeringsritme verder aan te houden. De versnelling werd deze legislatuur ingezet en we blijven tal van maatregelen nemen die ervoor moeten zorgen dat fietsen veiliger en comfortabel wordt”, aldus minister Peeters.

Campagnes rond fietsveiligheid en fietsgebruik

Naast investeringen in infrastructuur, is ook een gedragsverandering noodzakelijk en daarvoor heeft minister Peeters ingezet op sensibiliseringscampagnes. Zo lanceerde de minister een aantal positieve fietscampagnes die de vele voordelen van de fiets in de kijker hebben gezet maar ook hoffelijkheidscampagnes tussen fietsers en automobilisten. De meest opvallende campagne is wellicht de recente samenwerking met de openbare omroep met als titel ‘Het beste moet nog komen’ samen met Pommelien Thijs. De gevaren van het gsm-gebruik in het verkeer stond hierin centraal.

Stijgend fietsgebruik

Het doel van de fietsinvesteringen en alle andere inspanningen, om meer mensen op de fiets te krijgen, begint zich ook te vertalen in een forse stijging het aantal fietsverplaatsingen. Het laatste Onderzoek Verplaatsingsgedrag (2022) van de Vlaamse overheid toont aan dat de Vlaming al 18% van zijn verplaatsingen met de (elektrische) fiets doet. Dat is het hoogste cijfer sinds de opstart van het onderzoek in 1994.

Fietsdata als kennisbron

Om een geïnformeerd beleid te kunnen voeren, is het cruciaal dat fietsdata gemonitord en gedeeld worden, om zo statistieken te kunnen opmaken over bijvoorbeeld fietsgebruik, het aantal ongevallen, het aantal fietskilometers … De data zijn een belangrijke kennisbron om het beleid verder op af te stemmen. Op vraag van minister Peeters werden verschillende initiatieven deze legislatuur opgestart. Zo werden er o.a. heel wat fietstelpalen bijgeplaatst. Deze brengen het verplaatsingsgedrag van de fietsers in kaart, en dat levert slimme en accurate beleidskeuzes op. Dankzij de fietstelpalen kunnen we ook meteen vaststellen wat het effect van nieuwe fietsinfrastructuur is.