Nederland, België en Vlaanderen gaan samen de ontsluiting van North Sea Port per spoor verder uitwerken. Daartoe ondertekenden diverse partijen op woensdag 24 februari een intentieverklaring tijdens een bestuurlijke rondetafelbijeenkomst over het project Rail Ghent-Terneuzen.

De ondertekenaars gaan gezamenlijk verder plannen uitwerken voor een betere spoorontsluiting in North Sea Port tussen Gent en Terneuzen. Ze beogen hierbij drie infrastructuurprojecten: een nieuwe verbinding op de oostoever tussen het Nederlandse Axel en het Belgische Zelzate, een nieuwe zuid-oostboog in het spoor ten oosten van de Sluiskilbrug, en de uitbreiding en ontsluiting naar het noorden van de spoorbundel aan het Kluizendok (‘Zandeken’).

Nederland en België/Vlaanderen voorzien samen 4 miljoen euro (50/50) voor de verdere planuitwerking van Rail Ghent-Terneuzen. De ondertekenaars zijn hoopvol dat Europa dit unieke grensoverschrijdende spoorproject mee financiert en zullen zich daarvoor gezamenlijk inzetten. Met de ondertekening van de intentieverklaring kondigt zich een nieuwe fase aan in de projectontwikkeling: de nadere uitwerking van de plannen tot 2024. De intentieverklaring voorziet ook in afspraken voor de verdere invulling van het proces en criteria om keuzes te maken.

De intentieverklaring werd ondertekend door de Nederlandse staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat Stientje van Veldhoven, de Belgische minister van Mobiliteit Georges Gilkinet, en de Vlaamse minister van Mobiliteit en Openbare Werken Lydia Peeters. Aan Nederlandse zijde tekenden ook de Provincie Zeeland, de gemeente Terneuzen en ProRail mee. Aan Belgische en Vlaamse zijde de Provincie Oost-Vlaanderen en de Stad Gent. Als Nederlands-Vlaamse haven ondertekende ook North Sea Port de intentieverklaring.

Eén grensoverschrijdende regio met betere en duurzame ontsluiting

Het gebied rond Gent en Terneuzen ontwikkelt zich meer en meer tot één samenhangende grensoverschrijdende regio, bijvoorbeeld inzake arbeidsmarkt, woningmarkt, cultuur en zorg. De fusie van North Sea Port tot één grensoverschrijdende haven in 2018 versterkt deze ontwikkeling.

De ondertekenende partijen uit Nederland, België en Vlaanderen delen deze ambitie voor regionale groei en de ontwikkeling van een dynamisch en florerend North Sea Port. Een verdere ontwikkeling van de spoorontsluiting in het havengebied is daarbij essentieel. Die zorgt immers voor een betere bereikbaarheid van de bedrijven. Het bevordert de ontwikkeling van het multimodaal vervoer in de haven waardoor het spoor beter kan samengaan met vervoer van goederen via binnenvaart, zeevaart, weg en pijpleiding. Extra spoorontsluitingen passen ook in het klimaatbeleid door in te zetten op duurzaam transport en leefbaarheid rond en in het havengebied. Dit kan in de toekomst ook reizigersvervoer per trein mogelijk maken.

Sinds juni 2020 werken het Nederlandse Rijk, de provincie Zeeland, de gemeente Vlissingen en verschillende andere partijen in Zeeland gezamenlijk aan de uitvoering van het pakket 'Wind in de zeilen'. Het pakket dient als compensatie voor het niet doorgaan van de verhuizing van de marinierskazerne naar Vlissingen. Dit bevat diverse maatregelen om stevig te investeren in Zeeland, op zowel economisch als sociaal gebied. Het Project Rail Ghent-Terneuzen is (gedeeltelijk) een onderdeel van dit pakket.

Ook in Vlaanderen zijn de eerste investeringen gepland. Bij de ombouw van de ringweg R4 West Oost - voor een vlotter en veiliger verkeer rond het Kanaal Gent-Terneuzen - worden er voor de nieuwe spoorverbinding Axel-Zelzate 3 spoorkokers voorzien.

Lydia Peeters, Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken: "Vanuit Vlaanderen juichen we een initiatief als Rail Ghent-Terneuzen enkel toe. Het is een voorbeeld van hoe we door middel van samenwerking onze doelstellingen inzake de modal shift kunnen bereiken, een verschuiving richting het spoor zorgt niet alleen voor een vermindering van vrachtverkeer over de weg, het geeft ook een logistieke en economische boost, met finaal een positieve impact op onze luchtkwaliteit en ons klimaat. Door middel van de Vlaamse spoorprioriteiten, opgenomen in het strategisch meerjarenplan van Infrabel, lag de focus vanuit Vlaanderen reeds op spoorlijn 204, met de intentieverklaring voor Rail Ghent-Terneuzen verscherpen we verder de aandacht voor de Gentse havenzone.”

Stientje van Veldhoven, Nederlands staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat: “Het vervoer van goederen per trein is een duurzaam alternatief voor het vervoer over de weg en daarom is het goed dat we naar mogelijk nieuwe spoorverbindingen kijken. Door een oude wens voor een verbetering van de spoorverbinding tussen Gent en Terneuzen nu nader te onderzoeken komt deze een stap dichterbij. Het is goed dat Nederland en België hier samen in optrekken”.

Georges Gilkinet, Belgisch minister van Mobiliteit: “Een betere spoorontsluiting voor North Sea Port past in de ambitie van de Belgische regering om het volume van het goederenvervoer per spoor te verdubbelen tegen 2030. Een betere spoortoegang naar de havens betekent winst voor de binnenlandse economie en voor de lokale bedrijven: één euro investeren in het spoor brengt gemiddeld drie euro op voor de economie. Door vrachtwagens van de weg te halen, werken we ook voor het klimaat. Daarnaast versterkt de verbinding van Gent met Terneuzen ook de internationale samenwerking met Nederland. Ik ben tevreden dat dit project goed onderzocht wordt en wacht nu de conclusies van de studies af.” Infrabel volgt de instemming van minister Gilkinet en is verheugd over de ambitie van North Sea Port om het spoor te ontwikkelen en kijkt uit naar de uitvoering.

Inzetten op een multimodale en duurzame haven

Voor de groeiende haven is een optimale bereikbaarheid van levensbelang. North Sea Port ligt op drie Europese vervoerscorridors waar spoorvervoer een belangrijk deel van uitmaakt. Door de realisatie van de drie spoorprojecten kan North Sea Port zich op Europees niveau verder ontwikkelen als grensoverschrijdende multimodale haven.

Daan Schalck, CEO van North Sea Port: “Naast economische motieven zijn voor de drie spoorprojecten het verbeteren van duurzaamheid en leefbaarheid in en rond het grensoverschrijdende havengebied van groot belang. Inzetten op een daling van het vervoer over de weg ten gunste van duurzame alternatieven zoals spoor is de ambitie. Het Rail Ghent-Terneuzenproject kan op termijn 8.500 vrachtwagens per maand van de weg halen, met tot 80% minder CO2-uitstoot per kilometer tot gevolg.”

Spoorontsluiting op westelijke en oostelijke oever van het Kanaal Gent-Terneuzen

De inzet is om het havengebied tussen Gent en Terneuzen beter te ontsluiten via het spoor door de uitvoering van drie infrastructuurwerkzaamheden op beide oevers van het Kanaal Gent-Terneuzen.

Een nieuwe verbinding op de oostoever tussen het Nederlandse Axel en het Belgische Zelzate doet een goederenspoornet ontstaan met meer capaciteit op langere termijn. Hierdoor zal er ook minder spoorverkeer zijn via de Sluiskilbrug, Terneuzen en Wondelgem (Gent) waardoor deze huidige knelpunten ontlast worden. Deze nieuwe verbinding op de oostelijke oever zal bovendien samen met de reeds bestaande lijn L55 Gent-Terneuzen op de westelijke oever één ringspoor in de Kanaalzone vormen.

Een nieuwe zuid-oostboog in het spoor ten oosten van de Sluiskilbrug zorgt ervoor dat treinen van en naar de Nederlandse Axelse Vlakte (tussen Terneuzen en Zelzate) rechtstreeks en sneller het Europese spoorwegnet op kunnen.

De spoorbundel aan het Kluizendok (‘Zandeken’) wordt ontsloten naar het noorden en met extra opstelsporen verder uitgebreid. Hierdoor vergroot de spoorcapaciteit op de westelijke oever van het Kanaal en verbetert de logistiek in het havengebied.