Op initiatief van Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken Lydia Peeters werd de voorbije jaren sterk ingezet op het vernieuwen van de bruggen in Vlaanderen. Sinds 2020 zijn er 109 bruggen van het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) en De Vlaamse Waterweg nv (DVW) vernieuwd of vervangen. Daarnaast zijn op 104 bruggen van AWV en DVW werken aan de gang of in voorbereiding. “Aan het begin van deze legislatuur heb ik resoluut gekozen om in te zetten op de onderhoudsachterstand van de bruggen in Vlaanderen en de resultaten beginnen zichtbaar te worden. Door deze grote inhaalbeweging is er ook een duidelijke daling van het aantal bruggen op de lijst prioritaire kunstwerken (LPK)”, zegt Vlaams minister Peeters.

Het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) heeft ongeveer 1.750 bruggen op autosnelwegen en gewestwegen in haar beheer. Daarnaast zijn er ook bruggen over waterwegen die in het beheer zijn van De Vlaamse Waterweg nv, dat zijn er een 800-tal. Een groot deel van de bruggen in het beheer van de Vlaamse overheid is verouderd en kampt met een historische onderhoudsachterstand. Zo zijn vandaag ongeveer 140 bruggen in het beheer van AWV in slechte (cat.4) of zeer slechte (cat.5) staat zijn en bij de Vlaamse Waterweg nv zijn er dat een 80-tal. De bouwpiek in de jaren 60 en 70 van vorige eeuw zorgt vandaag voor een piek in structureel onderhoud, renovatie en vervanging.

Maar het tij lijkt te keren. De laatste twee jaar is er een duidelijke daling van het aantal kunstwerken op de lijst prioritaire kunstwerken (LPK), en dat ondanks het feit dat er elk jaar nieuwe bruggen in zeer slechte staat bij komen. De lijst prioritaire kunstwerken is de lijst met kunstwerken, voornamelijk bruggen, in de slechtste staat die onder verhoogd toezicht staan. Voor het eerst sinds lang staan er minder dan 40 kunstwerken op de LPK-lijst.

De daling is het resultaat van het beleid dat minister Peeters voert waarbij de focus ligt op het wegwerken van de onderhoudsachterstand bij bruggen maar ook tunnels. Daarnaast werkt ook de nieuwe aanpak om bruggen van dichtbij te monitoren en te onderhouden over hun volledige levenscyclus (van ontwerp tot lang na de oplevering) goed. Deze aanpak van een doorgedreven assetmanagement zorgt ervoor dat problemen sneller worden opgespoord en dat het beschikbare budget efficiënter wordt ingezet. Lees: daar waar investeringen het meest nodig zijn. Bruggen zijn immers cruciale, maar kwetsbare schakels in ons wegennet. Hun monitoring, analyse en vernieuwing is complex en vraagt de nodig expertise.

Versnelde aanpak van bruggen sinds start legislatuur

Deze legislatuur verbeterde AWV de staat van maar liefst 70 bruggen, van grote renovaties tot saneringen en herstellingen aan de structuur. Op 53 bruggen zijn werken aan de gang of in voorbereiding. In totaal gaat het dus om 123 bruggen. Bij De Vlaamse Waterweg nv zijn afgelopen legislatuur 39 bruggen vernieuwd of vervangen, waaronder 25 in het kader van de opwaardering van het Albertkanaal. Momenteel zijn er bij 10 bruggen werken aan de gang en worden voor 41 bruggen de voorbereidingen getroffen.

Naast deze bruggen wordt in 2024 ook gestart met de vernieuwing van 49 andere bruggen in slechte staat (categorie 4). Het Departement Mobiliteit en Openbare Werken coördineert samen met het AWV en De Vlaamse Waterweg nv deze opdracht en zal samen met een aannemer 49 vaste bruggen over heel Vlaanderen vernieuwen. In een grootschalige publiek-private samenwerking worden alle kunstwerken in één pakket vernieuwd of vervangen door één hoofdaannemer.
AWV en de Vlaamse Waterweg nv beheren het merendeel van de kunstwerken van de Vlaamse overheid. Daarnaast zetten ook andere entiteiten van de Vlaamse overheid in op het vernieuwen en renoveren van kunstwerken: De Werkvennootschap, Lantis, het agentschap Maritieme Dienstverlening en Kust, vervoermaatschappij De Lijn en afdeling Maritieme Toegang van het Departement Mobiliteit en Openbare Werken.

Komende tien jaar verder orde op zaken stellen

Om de achterstand verder weg te werken, werkt de Vlaamse overheid met een plan van aanpak 2020-2030, onder de noemer ‘OverBruggen’ waarvoor een bedrag van meer dan 1,6 miljard euro wordt uitgetrokken en een gevoelige verhoging van het budget voor onderhoud. De ambitie is om tegen 2034 de onderhoudsachterstand weg te werken en het onderhoud van de kunstwerken op pijl te brengen zodat er geen nieuwe achterstand meer wordt opgebouwd.

Elk kunstwerk krijgt een onderhoudsschema over de volledige levensduur met voor het ganse patrimonium een onderhoudsplanning over tien jaar met concrete maatregelen voor regulier en structureel onderhoud. Een beter onderhoud is dringend nodig om de dynamiek van veroudering te verminderen zodat de kunstwerken langer meegaan en niet voortijdig vervangen moeten worden. ‘OverBruggen’ bevat ook maatregelen om het beheer van meer dan 3.000 kleinere kunstwerken en onderdoorgangen (met overspanning kleiner dan vijf meter) te verbeteren.

“Bouwen betekent ook onderhouden en dat is te weinig gebeurd in de vorige legislaturen. Met ‘OverBruggen’ kijken we verder dan enkel nu. We kijken hoe we de bruggen stelselmatig kunnen onderhouden om zo situaties te voorkomen waarin bepaalde ouderdomsschade onomkeerbaar is. Het is niet voor niets dat we de term assetmanagement gebruiken in deze materie. Infrastructuur wordt gerealiseerd met belastinggeld en dan is het niet meer dan normaal dat deze infrastructuur ook goed gemanaged worden om zo de levensduur te garanderen of zelfs te verlengen”, besluit minister Peeters.

Beeldmateriaal: © Agentschap Wegen en Verkeer